جامعه پویا- در طب سنتی چهار نوع مزاج وجود دارد که عبارتند از ،صفراوی، بلغمی، دمی و سودایی. هر کدام از این مزاج ها ویژگی های خاص خودشان را دارند.
صفراوی مزاج ها دارای مزاج گرم و خشک هستند. چهره این افراد و سفیدی چشم آنها کم یا زیاد به زردی میزند. دهان و بینی آنها خشک است و زبان آنان خشک و زبر و گاهی تلخ میشود.
طبایع نوشت: صفراوی مزاج ها معمولا دارای عطش زیاد و اشتهای کم هستند، این افراد معمولا لاغر هستند و مطالب را سریع درک میکنند. بیخوابی و سبک بودن خواب از مشکلات این افراد میباشد. افراد صفراوی مزاج تحریک پذیر هستند و زود عصبانی و مضطرب میشوند. پوست آنها گرم و خشک و بی حالت است و دور چشم آنها به علت از دست دادن رطوبت گود می افتد. خارش پوست و وز وز گوش از مشکلات شایع در افراد صفراوی مزاج است. این افراد در هنگام عصبانیت و هوای گرم معمولا به سردرد دچار میشوند. هنگام لمس اندام های آنها گرم است و از هوای خنک لذت میبرند. اولین ادرار صبحگاهی این افراد پررنگ و گاهی سوزان است. مشکلات سلامتی این افراد در تابستان شدت میابند.
مفهوم مزاج
مزاج از نظر لغوی به معنی در هم آمیختن است. هر جسم مرکبی از هر چهار رکن تشکیل شده است و اختلاف مقدار این ارکان در اجسام، آن ها را از یکدیگر متمایز می کند.
مزاج در طب سنتی به معنی کیفیت یکسان و جدیدی است که در نتیجه آمیختن ارکان با یکدیگر و فعل و انفعال آن ها در یک جسم مرکب به وجود می آید.
مقدار و نسبت موجود از هر کدام از این ارکان، تعیین کننده مزاج جسم مرکب خواهد بود.
در جهان آفرینش به تعداد موجودات جاندار و بی جان مزاج داریم.
انواع مزاج
مزاج انسان به دو دسته کلی تقسیم می شود:
مزاج ذاتی (جبلی، مادرزادی، مولودی یا جِبِلی): مزاج ذاتی مزاجی است که شخص با آن زاییده شده است.
مزاج اکتسابی (عارضی یا عرضی): مزاج عارضی مزاجی است که در اثر تغییر مزاج ذاتی توسط عواملی هم چون فصل، سن، جنس، مکان زندگی، اعراض نفسانی و … به وجود آمده است.
نکته مهم: ملاک تمام ویژگی ها برای شناسایی مزاج یک فرد، مزاج ذاتی یا جبلی وی است، لذا مواردی که در ادامه به آن اشاره می شود مربوط به این قسم از مزاج است.
ویژگی افراد صفراوی مزاج با طبع گرم و خشک
این افراد لاغر اندام هستند اما مفاصل و استخوان بندی درشت و برجسته دارند.
پوست گرم و خشکی دارند.
رنگ پوست و سفیدی چشم آنها کمی به زردی میزند.
موهای پر پشت و سیاه و گاهی مجعد دارند و به علت حرارت و خشکی زیاد بیشتر مستعد تاسی سرند.
خشکی دهان و عطش فراوان دارند.
خیلی گرمایی هستند و در تابستان اذیت میشوند.
استعداد این را دارند که با خوردن خوراکی‌های خیلی گرم دچار خارش و کهیر شوند.
تمایل به خوردن ترشی‌ها (سرکه، تمرهندی و لواشک) دارند.
تمایل به خوردن سردی‌هایی مثل خیار، کاهو و هندوانه دارند.
تمایل به خوردن شیرینی در آنها کم است.
نبض پر و قوی دارند.
عروق برجسته در دست دارند.
این افراد زود عصبانی شده و زود هم عصبانیتشان فروکش می‌کند.
بسیار با انرژی و پر تحرک هستند.
افراد باهوش و زیرک هستند و همچنین پر حرف.
در کارها چالاک و سریع هستند.
افراد دقیق، منظم و تیزبین هستند.
میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر دارند.
پیوسته، سریع و بلند صحبت میکنند.
خوابشان کم و سبک است.
معمولاً یبوست دارند.
از حافظه و قدرت یادگیری بالایی برخوردار هستند.
روابط اجتماعی آنها قوی است.
عجول و بی‌قرارند.
اصولاً از لحاظ اعمال بدنی و خصوصیات حیاتی از قدرت بالایی برخوردارند.
مواد غذایی مضر برای صفراوی ها
مواد غذایی مضر برای گروه دارای مزاج گرم و خشک: مصرف زیاد سیر، پیاز، ادویه‌های تند، گوشت قرمز، بادنجان، موز، خربزه، گردو، پسته، فندق، انجیر، غذاهای سرخ‌شده و... .
مصرف این نوع مواد غذایی بدن این دسته را از تعادل خارج کرده و علائمی از قبیل خشکی پوست و بیخوابی، اضطراب و تپش قلب را در آنها تشدید می‌کند.
مثال‌هایی از مواد غذایی مفید برای افراد صفراوی: مرکبات، سیب، هویج، انار، خیار، آلو، هندوانه، زرشک، گوجه‌سبز، کدو، ریواس، اسفناج، جو، لیموترش، تمرهندی، کاهو، روغن زیتون، پاچه گوسفند؛ پکتین موجود در سیب و هویج با پیوند با اسیدهای صفراوی باعث افزایش دفع آنها از بدن میشود.
نمونه‌هایی از ترکیبات غذایی مفید برای افراد با مزاج گرم و خشک: زیرباج، سوپ جو با گوشت جوجه مرغ، آش محتوی ماش+کدو + اسفناج + خرفه + روغن بادام و یا برنج + اسفناج + ماش مقشر + کاهو + کمی گشنیز که با سرکه یا آلو ترش شده باشد، آش جویی که در آن عناب و بنفشه پخته باشند با روغن بادام، آش ماست با گوشت جوجه مرغ، شیربرنج، گوشتها که با آبغوره و سماق چاشنی‌دار شده‌اند.
شربت‌های مفید برای افرادی صفراوی: شربت لیمو، شربت آلو، آب انار ترش و شیرین، آب تمر هندی، شربت نارنج، شربت غوره، ماءالشعیر طبی، شربت سکنجبین و خیار.