جامعه پویا- سندرم تخمدان پلی کیستیک یک عارضه برای زنان است که در سنین باروری برای انها ایجاد می شود. هرچند این سندرم قابلیت کنترل دارد اما بهتر است که زنانی که دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند همیشه تحت نظر پزشک باشند. این سندرم به تنبلی تخمدان نیز مشهور است.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (Polycystic ovary syndrome) یک اختلال هورمونی شایع در زنان در سن باروری است. زنانی که دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک میشوند، ممکن است قاعدگی های طولانی مدت یا نامنظم داشته با هورمون مردانه در آنها بالا باشد. تخمدانها ممکن است فولیکول های کوچک پر شده با مایع بسازند و نتوانند تخمدان آزاد کنند.
علت دقیق تنبلی تخمدان مشخص نیست. تشخیص زود هنگام و درمان آن همراه با کاهش وزن میتواند به خطر عوارض بلند مدت آن که شامل دیابت نوع دو و بیماری قلبی نیز می شود را کاهش دهد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چه علایمی دارد
علائم و نشانه هایی که سندرم تخمدان پلی کیستیک را هشدار میدهند اغلب حول و حوش اولین قاعدگی دوران بلوغ بروز میکنند. اما گاهی اوقات تنبلی تخمدان در واکنش به اضافه وزن قابل توجه، بعدا اتفاق می افتد.
علائم و نشانه های تنبلی تخمدان
هرچند علایم سندرم تخمدان پلی کیستیک متفاوت است اما دو مشخصه بارز دارد که براساس ان پزشک تصمیم به بررسی این موضوع می گیرد.
قاعدگی های نامنظم: چرخه های قاعدگی که طولانی یا نامنظم هستند یا دفعاتشان کم است شایعترین علائم تنبلی تخمدان هستند. مثلا ممکن است در طول سال کمتر از 9 سیکل قاعدگی داشته باشید و بیش از 35 روز بین دوره های قاعدگی تان فاصله بیفتد و قاعدگی تان خیلی سخت و شدید باشد.
زیادی اندروژن: بالا بودن مقدار هورمون مردانه نیز میتواند علائم فیزیکی مثل زیادی رویش موی بدن و صورت و گاهی آکنه شدید و طاسی با الگوی مردانه شود.
نشانه های سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولا در صورت چاقی، شدیدتر است.
دلایلی سندرم تخمدان پلی کیستیک
عوامل مختلفی می تواند در سندرم تخمدان پلی کیستیک نقش داشته باشد که از جمله انها :
انسولین زیاد
انسولین هورمونی است که در پانکراس تولید میشود تا سلولهای بدن بتوانند از قندی که دریافت کرده ایم، به عنوان منبع انرژی استفاده کنند. اگر سلولها در مقابل عملکرد انسولین مقاومت نشان دهند میزان قند خون بالا رفته و ممکن است بدن در واکنش به آن انسولین بیشتری تولید کند. انسولین زیاد میتواند منجر به تولید بیشتر اندروژن (هورمون مردانه) شود و مشکلاتی را برای تخمدان به وجود بیاورد.
التهاب خفیف
منظور از التهاب خفیف، تولید گلبولهای سفید خون برای مقابله با عفونت است. تحقیقات نشان داده اند زنان مبتلا به تنبلی تخمدان نوعی التهاب خفیف دارند که تخمدانهای پلی کیستیک را به تولید آندروژن تحریک میکند و نتیجه آن میتواند مشکلات قلبی عروقی باشد.
وراثت
تحقیقات نشان میدهند برخی ژنها با ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط هستند.
اندروژن زیاد
تخمدانها اگر مقدار زیادی اندروژن تولید کنند، رویش موهای زاید و آکنه تجربه میشود.
البته توجه داشته باشید که سندرم تخمدان پلی کیستیک عوارضی هم دارد که عبارتند از:
نازایی
دیابت بارداری یا فشار خون بالای ناشی از بارداری
سقط جنین یا زایمان زود رس
استئاتوهپاتیت غیر الکلی (التهاب شدید کبد در نتیجه تجمع چربی در کبد)
سندرم متابولیک (مجموعه وضعیتهای پزشکی از جمله فشار خون بالا، قند بالا، کلسترول بالا یا تری گلیسرید بالا که خطر بیماریهای قلبی عروقی را بسیار بالا میبرند)
دیابت نوع دو یا پیش دیابت
وقفه تنفسی در خواب (اپنه خواب)
افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن
خونریزی غیر طبیعی رحم
سرطان آستر رحم (لایه ای که سطح داخلی رحم را می پوشاند) که به سرطان اندومتریال شناخته میشود
چاقی با ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ارتباط داشته و عوارض آن را تشدید میکند.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
درمان این اختلال بیشتر حول مدیریت مشکلاتی مثل نازایی، رویش زیاد موهای زاید (hirsutism)، آکنه و چاقی است. برای درمان ممکن است لازم باشد تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شود یا داروهایی مصرف شود.
تغییرات سبک زندگی
دکتر ممکن است توصیه کند با رژیم غذایی کم کالری و ورزش منظم، وزن خود را کم کنید. حتی کاهش نسبتا کم وزن مثلا 5% از وزن بدن) میتواند وضعیت را بهتر کند. کاهش وزن ممکن است کارایی داروهایی که دکتر برای تنبلی تخمدان تجویز کرده است را بهبود بخشیده و به درمان نابارواری کمک کند.
دارودرمانی نیز از سوی پزشکان توصیه می شود که معمولا ترکیب قرصهای ضد بارداری- قرصهایی که حاوی استروژن و پروژستین هستند، تولید آندروژن را کاهش داده و استروژن را تنظیم میکنند. تنظیم هورمونها میتواند خطر سرطان اندومتر را کاهش دهد و خونریزی شدید در دوران قاعدگی را کاهش داده و رشد موی زاید و آکنه را کنترل کند. به جای قرص ضد بارداری میتوانید از حلقه واژنی یا پچ پوستی حاوی استروژن و پروژستین استفاده کنید.
مصرف پروژستین به مدت 10 تا 14 روز هر یک یا دو ماه یک بار به تنظیم قاعدگی کمک میکند و خطر سرطان اندومتر را کاهش میدهد. درمان با پروژستین میزان اندروژن را بهبود نمیدهد و از بارداری جلوگیری نمیکند. برای افرادی که میخواهند از بارداری جلوگیری کنند، مینی قرصهای پروژستین تنها یا دستگاههای داخل رحمی حاوی پروژستین بهتر است.