جامعه پویا -یائسگی زودرس یکی از مشکلاتی است که در چند سال اخیر خانم های جوان زیادی با آن درگیر شده اند. ایجاد یائسگی در زنان باعث از بین رفتن قدرت باروری آنها می شود.
زمانی به یک یائسگی زودرس گفته می شود که فرد زیر 40 سال یائسه شود. به طور معمول زنان تا 54 سالگی دوران قائدگی و باروری دارند البته بسیاری از زنان تا قبل از 40 سالگی باردار شده و بچه دار می شوند و کمتر رخ می دهد که زنی بعد از 40 سالگی تصمیم به بارداری داشته باشد. اما چرخه طبیعی بدن زنان این است که انها تا 40 سالگی قدرت باروری بالایی دارند.
یائسگی زودرس در زنان یکی از عوارض زندگی صنعتی است. یائسگی زودرس برای زنان عوارض بسیار خطرناکی دارد بنابراین پزشکان تلاش می کنند تا اگر خانمی دچار یادسگی زودرس می شود تا حد ممکن جلوی آن را بگیرید. اطلاع از یائسگی زودرس با معاینات پزشکی ممکن است.
مهمترین علایم یائسگی زودرس
• گرگرفتگی
• تعریق شبانه
• عادت ماهانه نامنظم
• حساسیت‌پذیری بالا
• خارش پوست
• خشکی واژن
• خشکی غیرطبیعی پوست، چشم و دهان
• کاهش مفرط میل جنسی
• درد مفاصل
• گرفتگی‌های عضلانی
چه کسانی دچار یائسگی زودرس می شوند
خانم هایی که دچار یائسگی زودرس می شوند میتواند علت درمان ها برای سرطان و یا سایر شرایطی که شامل شیمی درمانی و یا پرتو درمانی به لگن باشد این درمان ها میتوانند به تخمدان ها آسیب بزنند و منجر به نارسایی تخمدان شوند همچنین عمل جراحی برای خارج کردن تخمدان ها در شرایط خوش خیم و یا بدخیم، اگر هردو تخمدان برداشته شوند باعث نارسایی زودرس خواهند شد؛ جراحی برای برداشتن رحم منجر به یائسگی میشود و تنها به این معنی است که خون ریزی قاعدگی رخ نمی دهد، در این مورد تخم دان ها به تولید هورمون های خود ادامه خواهند داد. سایر عوامل نادری که ممکن است منجر به نارسایی زودرس شوند ،شامل، داروها، بیماری های مزمن، تومورهای هیپوفیز و هیپوتالاموس، اختلالات روانپزشکی و سایر شرایط نادر و نامشخص است.
چطور بفهمیم نزدیک یائسگی هستیم
تست های تشخصیی میتوانند ،سطح هورمون تحریک کننده فولیکول(FSH)و سطح استرادیول را نشان دهند ؛ سطح هورمون تحریک کننده فولیکول، (FSH)اغلب در خون اندازه گیری میشود، تامشخص شود آیا زن نزدیک یائسگی است یا عملکرد تخمدان های او در چه وضعیتی است.FSH تخمدان را برای تولید استروژن تحریک میکند ؛ بنابراین، وقتی سطح استروژن کاهش می یابد، سطح این هورمون ها افزایش میابد سطح FSH که بیش از 40mlu/ml است،تشخیص یائسگی را رسیدگی میکند. سطح هورمون های تخمدان ،مانند :استرادیول نیز ،ممکن است اندازه گیری شود به عنوان مثال، سطوح پایین (سطوح کمتر از 32pg/ml )نشانگر یائسگی است.
آیا می توان یائسگی زودرس را درمان کرد
درمانی برای جلوگیری از یائسگی زودرس وجود ندارد فقط می توان آن را برای مدتی به تاخیر انداخت تا از عوارض آن در سنین پایین جلوگیری کرد. اما به این نکته باید توجه کرد وقتی بدن به سمت یائسگی برود دیگر نمی توان از آن پیشگیری کرد و فقط می توان ان را به تاخیر انداخت.
اگر دچار علایم یائسگی زودرس شدید حتما باید آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
برای جلوگیری از یائسگی زودرس چه بخوریم
یکی از مهمترین راههای جلوگیری از یائسگی زودرس تغذیه مناسب است. همه خانم های بالای 30 سال حتما باید رژیم غذایی مناسبی برای جلوگیری از یائسگی داشته باشند.
مصرف ماهی، لبنیات کم چرب و خوراکی‌های حاوی استروژن چیزی است که در تغذیه خانم ها حتما باید گنجانده شود.
خوراکی های حاوی استروژن خوراکی هایی هستند که به وفور می توان ان را پیدا کرد و در دسترس هستند. مصرف جو، گندم سیاه یا چاودار، سویا، شبدر، رازیانه، نخود و لوبیا قرمز را به‌عنوان منابع غذایی غنی از استروژن در برنامه غذایی هفتگی خود داشته باشند. این خوراکی‌ها با بالا بردن سطح استروژن بدن، به پیشگیری از چاقی موضعی شکم (در اثر تجمع چربی ناشی از کمبود استروژن) در خانم‌های یائسه کمک خواهند کرد.
برای جلوگیری از یائسگی زودرس باید از چه چیزهایی پرهیز کرد
1. فتالات‌ها: خیلی از ما عادت داریم به اشتباه، غذا را در ظرف‌های پلاستیکی نگهداری یا گرم کنیم. محققان بر این باورند فتالات‌ها به‌عنوان نوعی ماده شیمیایی در ظروف پلاستیکی به کار می‌روند تا باعث نرمی و انعطاف‌پذیری این محصولات شوند. نفوذ همین فتالات‌ها داخل مواد غذایی، میتواند به مرور زمان باعث ایجاد تغییرات هورمونی و یائسگی زودرس، مخصوصا در افرادی با سابقه خانوادگی شود.
از این رو، بهتر است یا از ظرف‌های پلاستیکی بدون فتالات برای نگهداری از مواد غذایی خود کمک بگیرید یا غذای داغ و چرب داخل این ظرف‌ها نریزید یا غذا را مدت بسیار کوتاهی در این ظرف‌ها قرار دهید یا به هیچ عنوان ظروف حاوی فتالات را داخل مایکروفر نگذارید زیرا گرما میتواند به سادگی باعث انتقال این ماده شیمیایی داخل غذای شما شود. بهتر است مواد غذایی را در ظرف‌های شیشه‌ای یا استیل ضد زنگ نگهداری کنید.
2. نمک: ابتلا به فشار خون بالا در اثر یائسگی زودرس (و حتی طبیعی) و عوارض قلبی-عروقی ناشی از آن، باعث شده محققان، مصرف نمک و غذاهای فرآوری‌شده که سرشار از سدیم هستند را برای افرادی که سابقه خانوادگی یائسگی زودرس دارند، مناسب ندانند.
3. مواد غذایی آماده و فریزشده: بسیاری از خانم‌های شاغل عادت دارند برای جبران کمبود وقت خود برای پخت انواع غذاها، از مواد غذایی فریزشده و آماده موجود در فروشگاه‌ها برای آشپزی سریع‌تر کمک بگیرند. گاهی هم خودشان در منزل، اقدام به پختن، نیم‌پز کردن و فریز کردن بسیاری از مواد غذایی شامل انواع سبزی و گوشت می‌کنند.
بد نیست بدانید نایلون‌های مخصوص فریز کردن مواد غذایی (چه صنعتی و چه خانگی) هم حاوی فتالات هستند. فتالات موجود در آنها هم میتواند به سادگی به مواد غذایی رسوخ کند و احتمال یائسگی زودرس را بالا ببرد. از این رو، بهتر است خانم‌های در معرض یائسگی زودرس، دور مواد غذایی آماده و فریزشده را خط بکشند.
4. چای و قهوه: یکی از عوارض ناشی از تغییرات هورمونی در اثر یائسگی زودرس، به هم خوردن ساعت خواب بدن است. به همین دلیل هم خانم‌هایی که دچار یائسگی زودرس شده‌اند، بیش از دیگران از به هم خوردن چرخه خواب و بیداری‌شان کلافه می‌شوند. از این رو، به این خانم‌ها توصیه میشود حجم کافئین موجود در برنامه غذایی‌شان را کم کنند.
مثلا، کمتر از قبل، چای یا قهوه بنوشند یا حتی شکلات تلخ را هم با احتیاط بیشتری میل کنند. این افراد میتوانند در ساعت‌های پایانی روز، یکی-دو واحد لبنیات را برای افزایش سطح سروتونین مغزشان استفاده کنند تا خواب آرام‌تری داشته باشند.