چند رسم بامزه چهارشنبه سوری

جامعه پویا - چهارشنبه سوری یکی از جشن های باستانی ایران است. آداب و رسوم چهارشنبه سوری و غذاهای مخصوص آن باعث دلپذیری این روز می شود. 

براساس تقویم رسمی کشور، چهارشنبه سوری ۱۴۰۰، غروب سه شنبه ۲۴ اسفندماه برابر با ۱۵ مارچ ۲۰۲۲ و ۱۲ شعبان ۱۴۴۳ است.

چهارشنبه سوری چه روزی است؟

چهارشنبه سوری از پرشورترین رسوم مقدماتی نوروز در اقصی نقاط ایران است که آتش، مهم‌ترین عنصر آن به شمار می‌رود و نامش نیز از شعله‌های آتش گرفته شده است.
برخی پژوهشگران واژه «سور» را به‌معنای «جشن» و برخی دیگر آن را برگرفته از واژه پهلوی «سوریک» به‌معنای «سُرخ» می‌دانند که نشانه‌ای از سرخی آتش یا سرخی و سلامتی فرد است.
چهارشنبه‌سوری از آداب و رسوم قدیمی است این جشن خود آمیزه‌ای از چند رسم کوچک و بزرگ است. سنت اصلی در آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری برپایی آتش و خواندن شعر «زردی من از تو، سرخی تو از من» هنگام پریدن از روی آن بوده است.

تاریخچه چهارشنبه سوری چیست 

این شعر دعایی بوده است که ایرانیان از قدیم برای آتش می‌خواندند و از آن می‌خواستند تا بیماری‌ها و کسالت‌ها و نگرانی‌های سالی که گذشته را از آن‌ها بگیرد تا سال جدید را با شادکامی و سرزندگی شروع کنند. چهارشنبه‌سوری و جشن آتش در واقع پیش‌درآمد نوروز است که نویددهنده رسیدن بهار و تازه شدن طبیعت است.

قدیمی‌ترین اشاره به چهارشنبه‌سوری در کتاب «تاریخ بخارا» نوشته ابوبکر محمد بن جعفر نرشخی (۲۸۶ تا ۳۵۸ هجری قمری) است، در این متن اشاره‌ای به روز چهارشنبه نیست و «شب سوری» و «عادت قدیم» استفاده شده است که نشان‌دهنده پیشینه این جشن است:

"و چون امیر منصور بن نوح به مُلک بنشست، اندر ماه شوال سال سیصد و پنجاه، به جوی مولیان، فرمود تا آن سرای را دیگر بار عمارت کردند و هر چه هلاک و ضایع شده بود بهتر از آن به حاصل کردند. آن‌گاه امیر به سرای بنشست و هنوز سال تمام نشده بود که چون «شب سوری» چنان که «عادت قدیم» است، آتشی عظیم افروختند. پاره‌ای از آن بجست و سقف سرای در گرفت و دیگر باره جمله سرای بسوخت. "

گفته می‌شود ایرانیان از دیرباز پیش از چهارشنبه آخر سال جمع می‌شدند و در کوه و بیابان مشغول جمع آوری هیزم می‌شدند. بعد که هیزم‌ها جمع شدند آن‌ها را در حیاط خانه، کوچه و خیابان می‌چیدند، اما تنها به صورت دسته‌های فرد.

علاوه بر این تمامی اهالی خالی باید از روی آتش می‌پریدند و کسی نباید آتش فوت می‌کرد و روی آن آب می‌ریخت. برای همین مردم آتش را به حال خود می‌گذاشتند تا آهسته آهسته شعله‌اش آرام بگیرد و خاموش شود.

آداب و رسوم جذاب  چهارشنبه سوری

در چهارشنبه سوری رسم بر این است که کوچک‌ترها برای احترام به خانه بزرگ خاندان می‌روند و از کنار هم بودن لذت ببرند. به همین دلیل مردم به بازار می‌روند تا خرید کنند و آماده پذیرایی از مهمانان شوند.

سنت اصلی در آداب و رسوم چهارشنبه سوری شعر خواندن، برپا کردن آتش و پریدن از فراز آن است. قاشق زنی از دیگر آداب و رسوم چهارشنبه سوری است. در این مراسم افراد در سنین مختلف با پوشش مبدل و عموماً با سر کردن چادر به در خانه‌ی ساکنین شهر می‌روند، با قاشق بر پشت کاسه‌های فلزی خود که در دست دارند می‌کوبند و از صاحب‌خانه تقاضای خوراکی‌های مختلف می‌کنند. عموماً انواع شیرینی‌جات، آجیل، میوه و غیره به قاشق زن داده می‌شود.

قاشق زنی

سال‌های قبل برخی باور داشتند: خاکستر چهارشنبه سوری، نحس است، زیرا مردم هنگام پریدن از روی آن، زردی و بیماری خود را، از راه جادوی سرایتی، به آتش می‌دهند و در عوض سرخی و شادابی آتش را به خود منتقل می‌کنند و در هر خانه زنی خاکستر را در خاک‌انداز جمع می‌کند، آن را از خانه بیرون می‌برد و در سر چهار راه، یا در آب روان می‌ریزد. وی در بازگشت، در خانه را می‌کوبد و به ساکنان خانه می‌گوید که از عروسی می‌آید و تندرستی و شادی برای خانواده آورده است.

در شهرهای گوناگون این شب و مراسم به انواع مختلف برگزار می‌شود، برای مثال در تبریز مردم به چهارشنبه‌بازار می‌روند که خیلی زیبا با چراغ و شمع نورافشانی شده است. هر خانواده یک آینه، دانه‌های اسفند و یک کوزه برای سال نو خریداری می‌کند.

در بعضی دیگر از نقاط کشور، روز بعد از چهارشنبه‌سوری خانه‌تکانی شروع می‌شود. در شیراز، مردم آش رشته می‌پزند و برای خانه‌های همدیگر می‌برند.

پیش‌تر آئین‌های دیگری مانند کوزه شکستن، بخت‌گشایی، فال گوش نشینی و شال اندازی نیز مرسوم بود.