اختلال شخصیت وسواس جبری چیست و چه علایمی دارد

جامعه پویا- شخصیت به مجموع ویژگیهای یک فرد گفته می شود که به صورت ثابت در او وجود دارد و روابطش را با دیگران تنظیم می کند. اگر این ویژگیها طوری باشد که مدام تغییر کند و روابط را تحت تاثیر قرار دهد به اختلال تبدیل می شود.

اختلال‌های شخصیت الگوهای سخت، غیرقابل انعطاف و ناسازگاری هستند که باعث ایجاد مشکل در روابط اجتماعی و کارکردهای فرد شده و باعث استرس در فرد می‌شوند. این الگوها بر همه جنبه‌های زندگی تاثیر می‌گذارند و با انتظارات فرهنگی دیگران به‌شدت متفاوت هستند.

اختلال شخصیت وسواسی اجباری (Obsessive Compulsive Personality Disorder) متعلق به گروه C اختلالات شخصیت است. وجه مشترک اختلالات این گروه، ترس و اضطراب می‌باشد.

کسانی که دچار این اختلال روان‌شناختی هستند با کمال‌گرایی بیش از اندازه شناخته می‌شوند. آن‌ها کسانی هستند که بیش از اندازه به نظم و کنترل شرایط اهمیت می‌دهند و قوانین سخت، پیچیده و انعطاف ناپذیری برای کار و زندگیشان دارند. این کمال‌گرایی به حدی بالاست که حتی سرگرمی و خوش‌گذرانی‌های فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از این افراد حتی برای دیدار با دوستانشان هم باید برنامه‌ریزی قبلی داشته باشند. محال است که یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی اجباری برای دیدار با دوستش دیر کند.

بیشتر بخوانید: شخصیت پارائوید یا شکاک چیست و چه علایمی دارد

 به‌جهت شباهت اسمی، اکثر افراد تمایزی بین اختلال شخصیت وسواسی اجباری با وسواس فکری و عملی قائل نیستند؛ در حالیکه وسواس قبلا یک اختلال اضطرابی بود (که در DSM.5 یک طبقه مستقل است) ولی شخصیت وسواسی یک اختلال شخصیت است.

نشانه های اختلال شخصیت

بعضی از افراد دچار اختلال شخصیت، وسواس هم دارند؛ ولکن لزوما دچار وسواس نیستند. تفاوت‌های آنها را می‌توان اینگونه برشمرد:

1. شدت نشانه‌ها و علائم وسواس در طول زمان تغییر می‌کند، در حالیکه نشانه‌ها و علائم اختلال شخصیت ثابت است.

2.وسواس به‌راحتی قابل تشخیص است، درحالیکه اختلال شخصیت را به‌راحتی نمی‌توان در فرد تشخیص داد و تنها پس از توضیحات فرد می‌توان به‌وجود چنین اختلالی پی برد.

3. انگیزه فرد وسواسی برای رفتارهای اجباری، جلوگیری از وقوع یک فاجعه و یا یک اتفاق ناگوار است که آنها تصور می‌کنند در صورت عدم انجام رفتار اجباری، پیش خواهد آمد؛ در حالیکه انگیزه فرد دچار اختلال شخصیت وسواسی اجباری، کامل بودن و عملکرد عالی است.

4.دلیل فرد وسواسی برای مراجعه به دکتر، رنج و آزاری است که می‌بیند. آنها انگیزه زیادی برای رهایی از تنش‌ها و استرس‌های خود دارند. ولکن دلیل مراجعه فرد دچار اختلال شخصیت وسواسی اجباری، آزاری است که دیگران از رفتارهای او می‌بینند. به‌همین دلیل این افراد معمولاً انگیزه چندانی برای درمان نشان نمی‌دهند. آنها مشکلات ارتباطی زیادی به‌خاطر ویژگی‌های شخصیتی‌شان با دوستان و خانواده خود دارند.

5.فرد دچار اختلال شخصیت وسواسی اجباری منظم، خسیس، دقیق در امور جزیی و پرتلاش است، ولکن فرد وسواسی لزوماً این ویژگی‌ها را ندارد.

6.افراد وسواسی به‌خاطر وسواس‌های خود احساس پریشانی می‌کنند و می‌خواهند هرچه سریعتر از آنها رها شوند، ولکن فرد دچار اختلال شخصیت وسواسی اجباری رفتارهای خود را هدفمند، مفید و باعث پیشرفت می‌داند.

آن‌ها از نظر زمان‌بندی بسیار دقیق هستند و یا خیلی زودتر از زمان معمول در محل حاضر می‌شوند و صبر می‌کنند که طرف مقابل از راه برسد. اما اگر فرد مقابل ۲ دقیقه دیرتر از زمان مشخص برسد با برخوردهای پرخاشگرانه یا سرزنشگر شخص وسواسی اجباری روبرو خواهد شد.

بیشتر بخوانید: شخصت وابسته کیست و چه ویژگیهایی دارد

افرادی که شخصیت وسواسی اجباری دارند به دلیل کمال‌گرایی و نظم بیش از اندازه و قواعد پیچیده، با دیگران دچار مشکل و کشمکش می‌شوند. بیش‌تر این افراد هیچ نکتهٔ منفی را در خود نمی‌بینند و بر این باورند که مشکل از دیگران است.

رفتار اجباری به این معناست که فرد احساس می‌کند مجبور است که آنها را انجام دهد و اگر انجام ندهد دچار مشکل می‌شود درحالی‌که این رفتارها حتی اگر هم انجام نشود، فرد را با هیچ مشکلی روبه‌رو نمی‌کند. به‌عنوان مثال، ممکن است افرادی وقتی در خیابان تردد می‌کنند احساس کنند که نباید پای خود را روی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی - جبری (OCPD) عموما الگوهای تفکری، احساسی و رفتاری انعطاف‌ناپذیری دارند در حالی که افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی (OCD) عمدتا درگیر اجبارهای فکری هستند که در نهایت تشدید شده و به رفتارهای تکرارشونده منجر می‌شود.

این نوع وسواس، دقت و نظم و عصا قورت‌دادگی و چارچوب‌های اخلاقی را دارد و فرد حاضر نیست که قبول کند دچار بیماری اختلال شخصیت است و با فشاری که به دیگران می‌آورد خود و دیگران را آزار می‌دهد و می‌توان زندگی را با مشکلات جدی روبه‌رو کند. این نکته را باید درنظر گرفت که همه افرادی که علایم پیش گفته را دارند نباید بیمار وسواسی به‌شمارآورد.

جزئیات و نظم 

فرد با اختلال شخصیت وسواس اجباری دائما به فکر جزئیات، قواعد، فهرست ها، نظم، سازمان یا جدول های زمانی است تا جایی که هدف اصلی فعالیت مورد نظر فراموش میشود. کمال گرایی در فرد وسواسی باعث میشود در به پایان رساندن پروژه ها اختلال ایجاد شود (چون استاندارد هایش رعایت نشده اند نمیتواند پروژه ها را کامل کند) به شدت خود را وقف کار میکند و شدیدا در تلاش است تا عملکرد خوبی در شغلش داشته باشد تا جایی که فعالیت های تفریحی و دوستی های خود را کنار میگذارد .(درصورت مضیقه مالی ،این معیار درنظر گرفته نمیشود)

اختلال شخصیت وسواس اجباری بیش از حد وجدان کاری دارد، مته به خشخاش میگذارد و درباره رعایت اخلاق، اصول یا ارزش ها انعطاف پذیری ندارد (آداب و رسوم مذهبی جزو این معیار محسوب نمیشود) فرد با شخصیت وسواسی نمیتواند اشیاء کهنه یا بی ارزش را دور بیندازد حتی اگر هیچ ارزش معنوی برایش نداشته باشند.

دوست ندارد قسمتی از کارش را به دیگران بسپارد یا با دیگران همکاری کند، مگر اینکه کارها را دقیقا همانطور که او میخواهد انجام دهند. اختلال شخصیت وسواس اجباری در خرج کردن پول هم برای خود هم برای دیگران خسیس است و اعتقاد دارد که پول را بایدبرای روز مبادا جمع کرد. فرد وسواس در افکار و عقایدش سرسخت است و اصلا حاضر نیست کوتاه بیاید.

بیشتر بخوانید:  حسادت چیست و چرا برخی افراد در روابط عاشقانه حسادت می کنند

ویژگی‌های شخصیت وسواسی اجباری

از دیگران مستقل هستند

بیش از اندازه کمال‌گرا هستند تا جایی که در انجام کارها را دچار مشکل می‌شوند

رفتارهای رسمی، خشک و بسیار جدی دارد

به سختی احساساتشان را بروز می‌دهند

به جزئیات بیش از اندازه توجه می‌کند

قوانین سخت و پیچیده برای بخش‌‌های گوناگون زندگی دارد و از این قوانین پیروی می‌کند

بیش از اندازه مسئولیت‌پذیر است

بیش از اندازه وظیفه‌شناس است به گونه‌ای که خانواده و دوستان را فراموش می‌کند

کارها را به دیگر نمی‌سپارد چون بر این باور است که نمی‌توانند کار را به درستی انجام دهند

همیشگی با دیگران کشمکش دارد و آن‌ها را برای انجام نشدن کارها آن گونه که او می‌خواسته سرزنش می‌کند

بیش از اندازه اقتصادی فکر می‌کند و از نظر دیگران خسیس است

رابطه با افراد دچار اختلال شخصیت وسواسی اجباری

افراد دچار اختلال شخصیت وسواسی اجباری نیاز شدیدی به تحمیل استانداردهای خود به اطرافیانشان دارند و به‌همین دلیل اکثراً با خانواده و دوستان خود دچار مناقشه و تنش می‌شوند. رابطه آنها با مَراجع قدرتی که به آنها احترام می‌گذارند، همراه با احترام بوده و در قبال آنها بدون توجه به نتیجه‌ای که ممکن است به‌بار آورد، کاملاً مطیع هستند و در برابر مَراجع قدرتی که برای آنها احترام قائل نیستند، بسیار مقاومت و سرسختی به‌خرج می‌دهند.

افراد دچار اختلال شخصیت وسواسی اجباری در ابراز عواطف بسیار ضعیف هستند و ابراز عاطفه در آنها بسیار کنترل شده است و بیان احساسات در حضور دیگران برای آنها بسار سخت است. روابطشان با دیگران جدی و رسمی است و در موقعیت‌هایی که دیگران می‌خندند، خوشحال می‌شوند و ابراز احساسات می‌کنند، آنها شق و رق هستند. زندگی با آنها دشوار است، زیرا برای فرد دچار این اختلال هیچ کار و رفتاری به اندازه کافی خوب و راضی کننده نیست.

دقیق بودن بیش از حد آنها، استانداردهای سطح بالا، مشخص بودن راه و روش انجام هر کار در ذهن آنها و انعطاف‌ناپذیری حتی در باره امور جزئی، زندگی

این افراد لیستی را تهیه می‌کنند وبراساس آن اقدام می‌کنند و به‌دلیل کمال‌گرایی همه گزینه‌ها را می‌نویسند که گاها با هم متضاد هستند. این دسته از افراد فازی عمل می‌کنند و درابتدا دنبال تحصیلات، پس از آن ماشین و خودرو، کار و... می‌روند و با این روند ممکن است زمان ازدواج آنها بگذرد.

با آنها را بسیار سخت می‌کند. از نظر آنها، یا چیزی عالی است و یا اصلاً به‌درد نمی‌خورد. همه چیز سیاه یا سفید است.

ذهن سیاه و سفید آنها باعث می‌شود باور داشته باشند که تنها یک روش برای انجام درست کارها وجود دارد و باقی روش‌ها کاملاً غلط است. به‌همین دلیل آنها در عقاید خود بسیار سرسخت، لجباز و سلطه‌جو هستند و این نوع تفکر در آنها باعث می‌شود روابطشان با دیگران همواره دچار مشکل شود. آنها در ارتباط با دیگران تا زمانی که اطمینان نداشته باشند چیزی که می گویند درست و کامل است، از ترس قضاوت دیگران چیزی نمی‌گویند.