جامعه پویا-با نگاهی گذرا به سطح شهرها می‌توان به این مهم دست یافت که متاسفانه امروزه شاهد افزایش آشفتگی‌های بصری در کلانشهرها هستیم که این خود می‌تواند تبعات منفی بسیاری را به‌دنبال داشته باشد.
گفتنی است که آلودگی بصری یکی از انواع آلودگی است که خود می‌تواند تأثیر بسزایی در سلامت افراد بر جای بگذارد به‌گونه‌ای که بسیاری از روانشناسان بر این باور هستند که آلودگی گسترده خود می‌تواند عاملی برای افزایش استرس و افسردگی در میان افراد نیز باشد.
نحوه استقرار بافت‌های شهری، شکل و فرم فضاهای شهری، میادین، پارک‌ها، نماهای بیرونی کوچه‌ها، خیابان‌ها، ساختمان‌ها، طراحی علائم شهری، طراحی شبکه‌های ارتباطی، طراحی ایستگاه‌های مترو و اتوبوس و بالاخره گرافیک شهری، همه و همه در قالب هنر و فعالیت‌های هنری قابل طرح و بررسی است. هنر با ساخت و فیزیک شهر ارتباط دارد و بی‌توجهی به هنر از عوامل مهم ایجاد ناهنجاری بصری در سطح شهرهاست. وجود فیزیک و کالبد نامناسب و ناهنجار در ایجاد ناهنجاری‌های رفتاری در میان افراد جامعه نقش مهمی دارد، زیرا فضا و محیط بر رفتار ساکنان خود تأثیر می‌گذارد، محیط و کالبد برخی الگوهای رفتاری و نقش‌های اجتماعی نوین را به ساکنان خود تحمیل می‌کند و برخی رفتارهای موجود را تقویت و برخی دیگر را تضعیف می‌کند.
در ایران، وضعیت شهرها به‌گونه‌ای است که شهروندان به ناچار باید خود را با شرایط حاکم بر شهرها هماهنگ کنند. چراکه اساساً این شهرها، با نگاه شهروندمداری ساخته نشده‌اند، بنابراین محیطی که می‌توانست زمینه مناسبی را برای زندگی بهتر شهروندان به وجود آورد، شرایط نامساعدی را برای برآورده ساختن نیازهای انسان‌ها به وجود آورده است. اگرچه ما چندان متوجه آلودگی‌های بصری نمی‌شویم و به آنها عادت کرده‌ایم، اما این مساله به این معنی نخواهد بود که آلودگی‌ها نیز با گذشت زمان اثرات نامطلوب خود بر جسم و روح شهر و شهروندان را از دست داده‌اند.
آلودگی بصری محصول کشورهای در حال توسعه
به طورکلی باید در نظر داشت که آلودگی‌های بصری را می‌توان محصول کشورهای در حال توسعه دانست. با بررسی‌های به‌عمل‌آمده این نوع آلودگی‌ها را بیشتر می‌توان در کشورهای در حال گذار یافت. آنچه مسلم است هرج و مرج و بی‌نظمی در ساخت و ساز خود می‌تواند مصداق صریح آلودگی‌های بصری باشد چرا که در حال حاضر متأسفانه بسیاری از ساختمان‌های شهر با المان‌ها و فرهنگ‌های رایج کشور هیچ همخوانی ندارند. همچنین هر یک از ساختمان‌ها متناسب با سلیقه سازنده و یا مالک آن ساخته شده است که این خود می‌تواند باعث افزایش آلودگی‌های بصری در سطح شهر شود.
از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد که تبلیغات محیطی نیز عامل دیگری برای افزایش آلودگی‌های بصری می‌باشد، چرا که متأسفانه در حال حاضر تبلیغات محیطی نه تنها جالب نیست بلکه خود می‌تواند باعث افسردگی هرچه بیشتر شهروندان نیز شود اما این در حالی است که تبلیغات محیطی در کشورهای دیگر خود می‌تواند عاملی برای نشاط و جذب هرچه بیشتر شهروندان شود اما متأسفانه در کشور ما به‌دلیل نبود نظارت دقیق تبلیغات خود عاملی برای افزایش آلودگی‌های بسیاری شده است. جالب است بدانیم که افزایش تراکت‌ها همچنین چسباندن آن بر کف خیابان‌ها نیز خود می‌توانند به‌طور صریح آلودگی‌های بصری باشد، چراکه در حال حاضر متأسفانه شاهد افزایش بی‌اندازه تراکت‌ها هستیم، به‌گونه‌ای که برخی از آنها در کف خیابان‌ها چسبانده شده است، به‌گونه‌ای که شهروند پس از خروج از منزل با حجم زیادی از این تبلیغات مواجه می‌شود که این خود می‌تواند موجب بروز استرس در فرد شود.
نبود مبلمان شهری و مناسب خود می‌تواند یکی دیگر از دلایل افزایش آلودگی بصری در کل شهرهای کشور باشد، چراکه متأسفانه شاهد این هستیم که در بسیاری از شهرهای کشور مبلمان شهری وجود ندارد و همچنین در صورت وجود داشتن نیز با تعویض پیمانکار بسیاری از این مبلمان شهری برداشته می‌شود که این خود جای بسی تأمل دارد. بدیهی است که عدم استفاده از رنگ‌های همخوان و همچنین استفاده از رنگ‌های نامناسب خود می‌تواند دلیل دیگری برای افزایش آلودگی‌های بصری در سطح شهرها باشد، چراکه در حال حاضر متأسفانه هیچگونه هماهنگی و همخوانی در رنگ‌آمیزی شهرها وجود ندارد، به‌گونه‌ای که در نگاه اول بسیاری از شهرها خاکستری هستند که این خود می‌تواند عاملی برای افزایش افسردگی در افراد شود، البته ادامه داشتن این روند خود می‌تواند تبعات منفی بسیاری را به‌دنبال داشته باشد.
باید در نظر داشت که بسیاری از روانشناسان بر این باور هستند که کاهش تمرکز شهروندان می‌تواند یکی از مهمترین پیامدهای منفی افزایش آلودگی‌های بصری باشد، چراکه مطالعات نشان می‌دهد آلودگی‌های بصری تأثیر بسزایی در کاهش تمرکز افراد بر جای می‌گذارد، بنابراین این نوع آلودگی‌ها در درازمدت تبعات منفی بسیاری را برای سلامت افراد جامعه به‌دنبال خواهند داشت. لازم به ذکر است که ازدحام تبلیغات خود می‌تواند عاملی برای پرت شدن حواس رانندگان نیز باشد که این خود می‌تواند عاملی برای افزایش تصادفات نیز شود، چراکه در حال حاضر تبلیغات از حد نرمال بسیار زیاد می‌باشد که این خود می‌تواند مانع تمرکز رانندگان شود.
فرسودگی برخی از عناصر شهری نیز خود می‌تواند تأثیر بسزایی در افزایش آلودگی‌های بصری داشته باشد، چراکه در حال حاضر متأسفانه برخی از فضاهای شهری بسیار فرسوده هستند که به‌دلیل عدم تعویض یا نوسازی آنها شاهد ایجاد آلودگی‌های بصری هستیم، به‌گونه‌ای که طبق نظرسنجی‌ها بسیاری از افراد سعی دارند تا از این مناطق کمتر عبور کنند، چراکه دیدن آنها تأثیرات منفی را بر روحیه افراد دارد. لازم به ذکر است که عدم توجه کافی به جمع‌آوری‌های زباله و پسماند خود نیز می‌تواند تأثیر بسزایی در افزایش آلودگی‌های بصری نیز داشته باشد، چراکه در حال حاضر متأسفانه وضعیت جمع‌آوری زباله‌ها چندان مناسب نیستند و همچنین افراد خود بر این وضعیت دامن زده‌اند، بنابراین شرایط موجود عاملی برای افزایش آلودگی‌های بصری شده است.
شایان ذکر است یکی از مهمترین دلایل اصلی افزایش آلودگی‌های بصری در شهرها را می‌توان در نبود هویت در المان‌های شهری جست‌وجو کرد، چراکه امروزه متأسفانه بسیاری از المان‌های شهری از هیچگونه هویتی برخوردار نیستند و بیشتر آنها وارداتی می‌باشند اما این در حالی است که متأسفانه به هویت ایرانی اسلامی چندان توجهی نشده است که این خود می‌تواند عاملی برای دلزدگی افراد شود. افزایش بلندمرتبه‌سازی و همچنین ساخت و سازهای خارج از اصول خود نیز در افزایش آلودگی‌های بصری مؤثر بوده است، چراکه امروزه در بسیاری از خیابان‌های شهر شاهد برج‌هایی هستیم که خود در ایجاد آلودگی‌های بصری نقش مهمی را ایفا می‌کنند. حال این سوال مطرح می‌شود که صدور پروانه‌های ساخت و ساز بدون در نظر گرفتن زیبایی شهری به چه بهانه‌ای انجام شده است. آیا درآمدزایی برای شهرداری می‌تواند دلیلی قانع کننده برای افزایش آلودگی‌های بصری باشد؟
نقش مردم در کاهش آلودگی‌های بصری
پر واضح است که مردم خود می‌توانند تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی‌های بصری داشته باشند، چراکه بنا به اظهار نظر کارشناسان یکی از مهمترین دلایل ایجاد آلودگی‌های بصری نیز خود مردم هستند بنابراین می‌توان انتظار داشت که رعایت برخی از اصول از سوی مردم خود می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی‌های بصری نیز داشته باشد.
منبع: آرمان