جامعه پویا-قلب اگر ضربان نداشته باشد یعنی فرد مرده‌است. به همین دلیل ضربان قلب یکی از حیاتی‌ترین واکنش‌های جسم به زندگی است. اما ضربان قلب اگر نامنظم باشد نشان دهنده بیماری و در خطر بودن سلامت فرد است.
دکتر سعید یزدان خواه فوق تخصص قلب و عروق درباره بیماری ضربان نامنظم قلب می‌گوید: ضربان قلب به خودی خود خطرناک نیست. در حالت کلی تعداد ضربان بیشتر از ۱۰۰ ضربان به بالا در دقیقه در نظر گرفته می شود. با این حال چنین ضربان قلبی نشان دهنده ی خطر برای قلب نیست. چرا که به عنوان مثال، یک پیاده روی سریع ۱۰ تا ۱۵ دقیقه ای به طور معمول ضربان قلب را به ۱۱۰ تا ۱۲۰ ضربان در دقیقه افزایش می دهد. بنابراین مهم این است که چه عاملی سبب افزایش چنین ضربان قلبی شده است؟!
علائم ضربان قلب نامنظم
در صورت ابتلا به تپش نامنظم قلب، فرد ممکن است علائم خطرناکی را تجربه کند. ضربان نامنظم می‌تواند باعث بروز علائمی از قبیل موارد زیر گردد:
سرگیجه
احساس تپش قلب و تنگی نفس
خستگی
درد قفسه سینه
بیشتربخوانید: 8 علامت سکته قلبی یک ماه قبل از وقوع چیست
نامنظم بودن ضربان قلب و سکته
مهم است که افراد ضربان قلب نرمال داشته باشند. نامنظم زدن قلب یکی از علائم جدی سکته است و حدود ۱۵ درصد از افراد مبتلا به این نوع عارضه، دچار سکته می‌شوند. جریان نامنظم خون در قلب باعث تشکیل لخته های خونی کوچکی در حفره قلبی می‌شود. لخته های خونی از طریق جریان خون وارد مغز شده و در نهایت موجب سکته می‌شوند. از این رو معمولا برای افراد مبتلا به ضربان نامنظم قلبی شدید، داروهای رقیق کننده خون تجویز می‌گردد.
علت نامنظم بودن ضربان قلب چیست؟
نامنظم بودن ضربان و ریتم قلب نوعی ناهنجاری رایج است و برخی از موارد می‌تواند موجب تشدید آن گردد. این موارد عبارت‌اند از:
فشار خون بالا
اختلالات دریچه قلب
اختلالات کرونری
مصرف بیش ازحد مشروبات الکلی
اضافه وزن و چاقی
احساس خفگی در خواب
اختلالات تیروئیدی
عمل جراحی قلب : عمل جراحی قلب باز و بای پس قلب از جمله موارد جدی در بروز ضربان نامنظم هستند.
عوامل خطرزا در نامنظم زدن قلب
داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به ریتم نامنظم قلب، یکی از موارد جدی و غیرقابل پیشگیری در ابتلا به این اختلال است. همچنین افزایش سن باعث افزایش خطر ابتلا به این اختلال می‌شود. علاوه بر این افراد سفید پوست در مقایسه با دیگر افراد، بیشتر در معرض خطر هستند.
رعایت بعضی موارد مانند داشتن رژیم غذایی سالم، کنترل وزن، عدم مصرف بیش از حد مشروبات الکلی و همچنین اجتناب از مصرف دخانیات، در کنترل و پیشگیری از نامنظم زدن قلب بسیار مؤثر هستند.
بیشتربخوانید: بعد از ورزش چطور غذا بخوریم که لاغر و سیر شویم
ضربان نامنظم قلب مفرد
ضربان نامنظم قلب مفرد زمانی اتفاق می افتد که افراد زیر ۶۰ سال بدون علت خاصی دچار این عارضه گردند. ورزش و فعالیت، خوردن، خوابیدن و نوشیدن مشروبات الکلی از جمله موارد تشدید کننده آن است. ضربان نامنظم قلب مفرد گاهی نیاز به درمان ندارد و خود به خود بهبود می یابد. در این زمینه باید با توجه به نظر پزشک عمل کرد.
تشخیص نامنظم زدن قلب
پرسش از دکتر
تماس با ما
تشخیص ضربان و تپش نامنظم قلب از طریق بررسی نوار قلب توسط پزشک صورت می‌گیرد. در صورتی که ضربان نامنظم قلب منقطع باشد، برای تشخیص این عارضه مستلزم استفاده از دستگاه کنترل هولتر Holter خواهد بود.
پس از تشخیص ضربان نامنظم قلب، برخی آزمایش های دیگر به منظور بررسی دریچه و عضلات قلب و همچنین تشخیص لخته خون توسط پزشک تجویز می‌گردد. آزمایش های دیگر شامل الکتروکاردیوگرام، بررسی میزان استرس و حتی گاهی میل زدن به منظور بررسی انسداد های عروقی می‌باشد.
دوره فیبریلاسون دهلیزی
ضربان نامنظم قلب گاهی به صورت منقطع اتفاق می افتد. تپش نامنظم قلب به دلیل فیبریلاسون دهلیزی ممکن است آغاز شود، ادامه یابد و علائم آن به حدی تشدید شود که نیازمند کنترل و درمان باشد.
درمان ضربان نامنظم قلب
کاردیو ورژن
در مواردی درمان نامنظم زدن قلب به وسیله شوک الکتریکی مؤثر است و به آن کاردیو ورژن گفته می‌شود. در موارد بسیار حاد، تنها گزینه کنترل این عارضه شوک الکتریکی است.
پیش از انجام کاردیو ورژن برای بیمار چند نمونه دارو تجویز می‌شود. در صورتی که مصرف دارو مؤثر واقع نگردد و تپش نامنظم قلب بیش از ۴۸ ساعت ادامه یابد، کاردیو ورژن در مورد فرد بیمار انجام نمی‌شود. دلیل انجام ندادن این عمل به خاطر لخته های خون است زیرا ممکن است منجر به سکته گردد.
عمل جراحی
در مواردی نیز درمان این اختلال مستلزم عمل جراحی است. ماز Maze نوعی عمل جراحی است که با ایجاد شکاف های کوچکی روی دهلیز باعث کنترل ضربان نامنظم قلب می‌شود. این عمل از طریق فرستادن رشته های کوچک به قلب انجام می‌شود.
دارو
معمولاً برای بیماران مبتلا به تپش نامنظم قلب به منظور پیشگیری از عوارض و خطرات، دارو تجویز می‌شود. داروهای رقیق کننده خون و ضد انعقاد خون موجب پیشگیری از خطر سکته می‌گردد. علاوه بر این داروهای تنظیم کننده میزان ضربان قلب مانع از ضربان قلب بسیار تند می‌شوند. همچنین برخی داروها به منظور کنترل ضربان الکتریکی قلب طراحی شده اند و مانع از بی نظمی آن می‌شوند.
ابلیشن قلبی
در موارد خاصی مصرف دارو و کاردیو ورژن ممکن است مؤثر واقع نشود. از این رو عمل آبلِیشن توسط پزشک الکتروفیزیولوژیست به منظور رفع این مشکل ممکن است انجام شود.
در این روش جریان برق با ولتاژ پایین و فرکانس بالا از طریق میله رشته ای که در قلب قرار می‌گیرد، به محدوده ای از قلب که موجب ضربان نامنظم قلب می‌شود فرستاده می‌شود. این روش باعث از بین رفتن قسمتی از بافتی که موجب ضربان نامنظم قلب می‌شود، می‌گردد.
پیس میکر
در موارد بسیار نادری پس از انجام آبلیشن، ممکن است پیس میکر توسط پزشک در قلب قرار داده شود. پیس میکر برای درمان نامنظم زدن قلب طراحی نشده است بلکه به منظور درمان ضربان اندک قلب ساخته شده است. به همین دلیل در این مورد با پزشک کاردیولوژیست خود صحبت کنید.
پیشگیری از ابتلا به نبض نامنظم
داشتن رژیم غذایی سالم و پرهیز از برخی عادت های نادرست غذایی می‌تواند سبب کاهش ابتلا به ریتم نامنظم شود. فعالیت ورزشی مستمر، پرهیز از مصرف دخانیات، کنترل فشار خون و مصرف غذاهای کم چرب و کم نمک نیز در پیشگیری از ابتلا به این عارضه بسیار حائز اهمیت است.