جامعه پویا- بررسی های جدید نشان داده است، افراد پرخطر ابتلا به کرونا در صورتی که در خانه بمانند و مراقبت های خوبی از آنها انجام شود ریسک ابتلایشان به کرونا به شدت کاهش پیدا می کند.
روند همه‌گیری کووید-۱۹ در برخی از استان‌های کشور صعودی است. تعداد مبتلایان نیز در حال افزایش است و مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری همچنان در کشور ادامه دارد. این در حالی است که وزارت بهداشت مکرر از مردم می‌خواهد پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند.
یکی از شاخص‌هایی که می‌تواند روند ابتلا و مرگ‌ومیر در این همه‌گیری را افزایش دهد، قرار گرفتن افراد پرخطر در معرض این ویروس است. افراد پرخطر شامل سالمندان و افراد دارای بیماری زمینه‌ای هستند که در صورت ابتلای آنها به این بیماری، احتمال مرگشان بیشتر خواهد بود. به همین دلیل است که اپیدمیولویست‌ها معتقدند تا حد امکان این افراد باید از رفتن به اماکن عمومی و شلوغ خودداری کنند.
یکی از راه‌های ابتلای این افراد، رفتن آنها به بیمارستان‌ها برای گرفتن خدمات درمانی و پزشکی است. در طول چند ماه گذشته تعداد فراوانی از این افراد وجود داشته‌اند که به دلیل مراجعه به بیمارستان برای گرفتن خدمات درمانی جدا از این همه‌گیری، به کرونا مبتلا شده و حتی از دنیا رفته‌اند.
کارشناسان معتقدند یکی از راه‌هایی که علاوه بر ارائه خدمات درمانی می‌تواند افراد دارای بیماری زمینه‌ای را دور از بیمارستان نگاه دارد، توسعه خدمات پرستاری در منزل است.
محمد شریفی‌مقدم دبیرکل خانه پرستار در گفت‌وگو با ایرناپلاس با بیان اینکه مراکز خدمات پرستاری در منزل در دوران کرونا بسیار کمک‌کننده هستند، می‌گوید: با توجه به اینکه کووید-۱۹ بیماری مراقبتی است و تا به امروز درمان قطعی برای آن وجود نداشته و همه خدمات مربوط به آن پرستاری است، پس پرستاران با ارائه خدمات در منزل به‌راحتی می‌توانند از بیماران مراقبت کنند و بیمار بدون اینکه در بیمارستان بستری شود، می‌تواند از خدماتی مانند تزریق یا وصل سرم یا هر نوع مراقبت پزشکی دیگر برخوردار شود.
خدمات پرستاری در منزل و کووید-۱۹
شریفی‌مقدم ادامه می‌دهد: این خدمات در مورد افراد بیماری که به کووید-۱۹ مبتلا نیستند اهمیت بیشتری دارد. زیرا گروهی از آنها در طول سال به‌صورت مداوم نیاز به خدمات درمانی دارند، اما به دلیل همه‌گیری، حضور آنها در بیمارستان خطرناک است. موارد متعددی از این افراد وجود داشته‌اند که به دلیل مراجعه به بیمارستان به کرونا مبتلا شده و حتی جان خود را از دست داده‌اند. این افراد می‌تواند خدمات پرستاری و پزشکی را در منزل دریافت کنند بدون اینکه خطرات این‌چنینی آنها تهدید کند. از سوی دیگر، این اتفاق می‌تواند بار بیمارستان‌ها را نیز کاهش دهد.
البته شریفی‌مقدم توصیه می‌کند که مردم این خدمات را از مراکز دارای مجوز درخواست کنند. این مراکز ملزم هستند که مجوز خود را در جلوی دید افراد درخواست‌کننده قرار دهند.
خدمات پرستاری از چه زمانی شروع شد؟
خدمات پرستاری در منزل حدود ۶۰ سال پیش و به‌طور تقریبی از سال ۱۹۶۰ در کشورهای توسعه‌یافته آغاز شد. آن زمان نظام سلامت این کشورها متوجه شدند حضور برخی بیماران در بیمارستان ضروری نیست و علاوه بر اینکه هزینه‌های درمان را افزایش می‌دهد، سبب مشکل‌هایی از جمله ابتلا بیمار به عفونت بیمارستانی می‌شود. به همین دلیل بود که آنها تصمیم گرفتند برای جلوگیری از این مسائل، برخی از خدمات درمانی در منزل به مردم ارائه شود.
در کشور ما نیز زمزمه‌های آغاز این طرح از دهه ۷۰ و از سال ۷۸ شروع شد. زمانی که معاونت پرستاری در آن زمان طرحی با این نامه ارائه داد تا برای کاهش هزینه‌های درمان و سایر موارد، برخی از خدمات در منزل به بیماران ارائه شود.
دبیرکل خانه پرستاری که آن زمان در معاونت پرستاری حضور داشت در این باره می‌گوید: این طرح با وجود اینکه اساسنامه آن تنظیم شده و آیین‌نامه‌های آن به همه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ابلاغ شد، به دلیل سیستم پزشک‌سالار متوقف و نتوانست توفیقی کسب کند.
آن زمان بدنه پزشک‌سالار وزارت بهداشت این توجیه را برای مخالفت خود از این طرح مطرح می‌کند که در صورت توسعه خدمات پرستاری در منزل بیماران، درآمد بیمارستان‌ها کاهش پیدا می‌کند.
دولت و توسعه خدمات پرستاری در منزل
شریفی‌مقدم ادامه می‌دهد: این در حالی بود که آن زمان پرستاران از این طرح استقبال کرده و حتی هزار مرکز، اقدام به گرفتن مجوز کردند که فقط به ۴۰۰ تا۵۰۰ مرکز مجوز داده شد. البته این مراکز به مرور به دلیل مقاومت‌های وزارت بهداشت کارایی خود را از دست دادند. تا اینکه در طول چهار سال گذشته بار دیگر دولت به این حوزه توجه نشان داد و بار دیگر موضوع ارائه خدمات پرستاری در منزل در دولت و مجلس سر زبان‌ها افتاد.
براساس ماده ۷۴ بند سوم برنامه ششم توسعه، وزارت بهداشت مکلف به جامعه‌نگر شدن نظام سلامت شده و بر این اساس، جامعه پرستاری باید به ارائه خدمات مراقبتی در منزل بپردازد و دلیل آن نیز افزایش سالمندان و همچنین افزایش هزینه‌های درمان بیماری‌های غیر واگیردار است.
سال ۱۳۹۶ برای نخستین بار بود که بنا بر پیشنهاد مشترک وزارت بهداشت، وزارت رفاه و سازمان برنامه‌وبودجه و تأیید شورای عالی بیمه سلامت، هیأت وزیران تعرفه‌های مشخصی را برای این خدمات در نظر گرفت و خدمات مختلفی از جمله باز کردن و برداشتن گچ تا سرم‌تراپی در منزل و پانسمان زخم پای دیابتی و حتی فشار خون را شامل شد و قیمت‌های متغیری پیدا کرد.
در حال حاضر حدود یک هزار مرکز مراقبت در منزل ایجاد شده که بنا بر اعلام وزارت بهداشت، ۷۰۰ واحد آن فعال است.
با این حال، تحت پوشش بیمه قرار گرفتن این خدمات اتفاقی بود که به گواه کارشناسان می‌توانست اقدام مهمی برای توسعه آن باشد؛ اقدامی که شاید اثرهای مثبت آن را بتوان در سال‌های آتی و به‌واسطه روند صعودی سالمندی بیشتر، آن را درک کرد.
۲ سال پیش بود که اعلام شد این پوشش بیمه‌ای قرار است در بیمارستان‌های تحت پوشش وزارت بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی اجرا شود که البته به دلایل مختلف اجرایی نشد.
به گفته شریفی‌مقدم در حال حاضر هیچ خدمتی تخت پوشش بیمه نیست. به‌تازگی چند گروه از بیماران مشخص شده‌اند تا خدمات پرستاری در منزل برای آنها تحت پوشش بیمه قرار گیرد؛ البته این نیازمند حمایت دولت و وزارت بهداشت است.
شریفی‌مقدم می‌گوید: البته در حال حاضر برخی از نهادها به اهمیت این نوع خدمات و کاهش هزینه‌های پرداخت بیمه‌ای پی برده و این خدمات را برای کارمندان خود تحت پوشش بیمه برده‌اند. به‌ویژه این خدمات در بنیاد شهید برای جانبازان که نیاز به مراقبت‌های طولانی‌مدت دارد، تحت پوشش بیمه است.
با این حال، فراگیر شدن این خدمات نیاز به توسعه بیمه‌ای دارد تا این خدمات برای همه قشرهای مردم تحت پوشش بیمه باشد. زیرا در این صورت این هم به نفع بیمه‌هاست هم به نفع بیمار و همراه بیمار و همین‌طور به نفع دولت؛ زیرا تخت بیمارستانی آن آزاد می‌شود.
تخت‌زدایی نه تخت‌افزایی
وی می‌افزاید: در حال حاضر دنیا به سمت تخت‌زدایی می‌رود. در اروپا به این نتیجه رسیده‌اند به دلیل هزینه‌های سرسام‌آور تخت‌های بیمارستانی، تعداد آنها را کم کنند. در این کشورها نه‌تنها تعداد تخت‌ها بیشتر نشده، بلکه از تعداد آن کاسته می‌شود.
به اعتقاد وی در حال حاضر به دنبال افزایش تخت بیمارستانی بودن معنای خوبی ندارد، زیرا به این معنی است که سیاست بهداشتی به سمت درمان می‌رود نه پیشگیری.