جامعه پویا -امروزه یکی از شایع‌ترین مشکلات، اختلال سرگیجه است. متاسفانه در بسیاری از موارد علت این مشکل به طور دقیق مشخص نیست. به طور کلی می‌توان گفت که سرگیجه احساس حرکت کردن در هنگامی است که فرد حرکت نمی کند.
همچنین در بروز مشکل سرگیجه ممکن است فرد احساس کند که اجسام اطراف در حال حرکت هستند؛ در حالی که این طور نیست. سرگیجه بیشتر شبیه به بیماری حرکت است. افرادی که دچار سرگیجه می شوند اغلب حس گیجی دارند و احساس می‌کنند مکانی که در آن قرار دارند؛ در حال چرخش است. تشخیص بیماری مرتبط با سرگیجه به عوامل بسیاری بستگی دارد که پزشک مربوطه باید بتواند علت آن را پیدا کند؛ هرچند که علائم مربوط به سرگیجه، بسیار مشابه هم است. پزشک اصولاً با پرسیدن یک سوال ساده سرگیجه را از احساس سبکی در سر تشخیص می دهد و آن سوال این است که آیا دنیا دور سرتان می چرخد یا سرتان سبک است؟ اگر پاسخ شما این باشد که دنیا دور سرتان می‌چرخد؛ شما واقعاً سرگیجه دارید. اما اگر صرفاً سرتان سبک است نگران نباشید؛ زیرا شما سرگیجه ندارید و این احساس فقط یک حالت گیجی است در این مقاله قصد داریم علت های مختلف سرگیجه را بیان کرده و به راهکارهای موثر در کاهش آن بپردازیم.
علل بروز سرگیجه
سرگیجه علل مختلفی دارد که در این قسمت از مقاله می خواهیم به برخی از آن ها بپردازیم:
1. وضعیت خوش خیم ناگهانی
2. بیماری مینیر
3. سرگیجه حاد
بیماری های مرتبط با اختلال سرگیجه به علل آن بستگی دارد. توجه داشته باشید که حملات سرگیجه با شروع حاد معمولاً کمتر از ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می کشد. بیماری مینیر نیز درمان قطعی ندارد اما روش هایی برای مدیریت علائم آن وجود دارد.
علل بیماری های مرتبط با سرگیجه
در حالت کلی دو نوع اختلال سرگیجه وجود دارد. یکی از آن ها سرگیجه محیطی است. علت این نوع، مشکلی در گوش داخلی یا عصب تعادلی است. به طور کلی مشکل این عامل را می توان عصب تعادلی گوش داخلی به مغز دانست. دومین عامل سرگیجه مرکزی است و هنگامی اتفاق می‌افتد که در مغز به خصوص مخچه مشکلی به وجود آمده باشد.
بهتر است بدانید که مخچه قسمتی از پس مغز است که کار آن ایجاد هماهنگی و تعادل بین حرکات است. در این قسمت می خواهیم هر کدام از این عوامل را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم:
1. سرگیجه محیطی: حدود ۹۳ درصد از سرگیجه ها به علت سرگیجه محیطی اتفاق می افتد. علل مربوط به این عامل زیاد است که ما در این قسمت به بررسی چند مورد می پردازیم:
• وضعیت خوش خیم ناگهانی: این حالت با تغییرات خاصی در سر ایجاد می شود. توجه داشته باشید که این نوع سرگیجه از بلورهای کلسیمی که به صورت شناور در کانال های نیم دایره گوش می باشند؛ ناشی می شود.
• بیماری مینیر: این بیماری در نتیجه وجود نوعی اختلال گوشی داخلی است که بر تعادل و شنوایی تاثیر بدی می گذارد.
• وستیبولوپاتی محیطی: این نوع نیز از التهاب گوش داخلی ناشی می شود که به صورت ناگهانی باعث شروع سرگیجه می شود.
این عامل گفته شده از مهم ترین علل سرگیجه محیطی می باشند اما دلایل دیگری نیز وجود دارد که در ادامه آن ها را نام می بریم:
• ارتباط غیر طبیعی بین گوش میانی و گوش داخلی
• ساییدگی ناشی از کیست موجود در گوش داخلی
• رشد غیر طبیعی استخوان در قسمت گوش میانی
2. دلایل بروز اختلال سرگیجه مرکزی: اگر سرگیجه فرد از نوع سرگیجه مرکزی باشد عوامل زیر موجب به وجود آمدن آن شده اند:
• سکته مغزی
• تومور موجود در مخچه
• میگرن
• ام اس
علائم اختلال سرگیجه
سرگیجه خیلی شبیه به بیماری حسی حرکتی است. در این بیماری، فرد فکر می کند که اتاق می چرخد. علائم این بیماری عبارتند از:
• حالت تهوع
• استفراغ
• سردرد
• تلو تلو خوردن در هنگام راه رفتن
ازمایش های مربوط به نوع سرگیجه
آزمایش هایی وجود دارند که با انجام آن ها می‌توانیم نوع سر گیجه را تعیین کرد. در این قسمت این آزمایش ها را نام برده و هر یک را مورد بررسی قرار داده ایم:
1. آزمون رانش سر: این آزمایش به این صورت است که بیمار باید به بینی فردی که آزمون می گیرد نگاه کند و آن فرد به سرعت سرش را به طرفین حرکت می دهد. سپس به دنبال حرکت درست چشم میگردد.
2. آزمون رومبرگ: در این آزمون فرد بیمار باید با چشم های بسته و پاهای روی هم گذاشته بایستد. بعد چشم هایش را ببندد و سعی کند تعادل خود را تا جایی که می تواند حفظ کند.
3. آزمون fukuda unterberger: در این آزمایش فرد بیمار باید در حالی که چشم هایش بسته است؛ بدون این که پهلوهایش حرکت کند درجا بزند.
4. آزمایش دیکس هالپایک: در این آزمون فرد بیمار باید روی میز بنشیند و به سرعت از موقعیت نشسته موقعیت خوابیده برود؛ در حالی که سرش اندکی به سمت راست و یا اندکی به سمت چپ خم شده است. در این حالات پزشک حرکات چشم ها را بررسی می کند تا از طریق آن بتواند به علت سرگیجه فرد پی ببرد.
5. آزمایش های تصویربرداری: می‌توان گفت که در برخی مواقع این آزمون ها بهترین گزینه برای تشخیص نوع سرگیجه هستند که خود به دو دسته تقسیم می شوند:
• سیتی اسکن
• ام آر آی
علائم هشدار دهنده برای اختلال سرگیجه
کسانی که سرگیجه دارند بهتر است علائمی را مورد توجه قرار دهند. این علائم هشدار دهنده هستند و بروز آن ها خطرناک است. در این قسمت این علائم هشدار دهنده را معرفی کرده‌ایم:
1. بروز سرگیجه ناگهانی: این سرگیجه ناگهانی بوده و تحت تأثیر تغییر موقعیت است.
2. سرگیجه همراه با علائم عصبی: گاهی برخی از علائم عصبی مانند عدم هماهنگی شدید عضلات یا ضعف شدید رخ می دهند که در این صورت جزو علائم هشدار دهنده محسوب می شوند و خطرناک می باشند.
3. سرگیجه همراه با ناشنوایی: در برخی موارد ممکن است سرگیجه همراه با ناشنوایی یا عدم وجود سابقه بیماری مینیر است.
درمان سرگیجه
توجه داشته باشید که درمان بیماری های مرتبط با سرگیجه کاملاً به علت پدید آمدن آن بستگی دارد. داروهای مسدودکننده گوش داخلی از جمله معروف‌ترین داروهایی هستند که در رابطه با درمان بیماری های مر بوط به سرگیجه مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این جا لازم است تا عوامل مسدودکننده گوش داخلی را معرفی کنیم:
1. آنتی هیستامین ها که شامل پرومتازین و بتاهیستین هستند.
2. بنزودیازپین ها که شامل دیازپام و لورازپام می باشند.
3. ضد تهوع ها که شامل پروکلروپرازین و متوکلوپرامید هستند.