جامعه پویا-«کوچک و بزرگ فرقی نمی‌کند باید همه را راضی نگه داری. در یک سفر چند ساعته باید با تحمل اخلاق‌های مختلف شرایط آسایش و راحتی‌شان را فراهم کنی و کاری کنی که این آخرین سفر آنها با تو نباشد. باید با شوخ طبعی سختی‌های سفر را کم کنی و با انتقال انرژی مثبت کاری کنی که به همه مسافرها خوش بگذرد.»
این بخشی از حرفهای امید است. یک تورلیدر حرفهای که تجربه زیادی از سفر با آدم‌های مختلف دارد. تور لیدری یکی از شغل‌هایی است که بسیاری از جوانان علاقه زیادی به آن دارند و دوست دارند این کار را تجربه کنند اما این شغل بالا و پایین و سختی‌های زیادی دارد. گاهی یک اتفاق پیش‌بینی نشده همه برنامه‌ها را بهم می‌ریزد و تنها یک تور لیدر باتجربه می‌تواند این لحظات را مدیریت کند. امید می‌گوید:
«سفر خوب است اما مهمتر از سفر داشتن یک همسفر خوب است. امروزه سفر به یکی از لذت بخش‌‌ترین مقوله‌های زندگی بشر تبدیل شده. در سفر انسان با تجارب، فرهنگ و جاذبه‌های مختلف، ناب، زیبا و به یادماندنی آشنا می‌شود و به برخی از اسرار و حقایق نهفته در دل هر منطقه پی می‌برد. برای پی بردن هرچه بهتر به حقایق و مشاهده دیدنی‌های بیشتر با کسب اطلاعات مفید و ارزشمند، همراهی یک تور لیدر باسواد و مطلع بدون شک تأثیر بسزایی دارد. تورلیدری هم فال است هم تماشا. یکی باشی مثل بقیه و هم یکی جدا از آنها که بتوانی مدیریت کنی. تعطیلی در این کار معنا ندارد و روزهای تعطیل روزهای کاری ماست.»
امید که سال‌هاست در حرفه تورلیدری فعالیت می‌کند از جاذبه‌ها و باید و نبایدهای این حرفه و جوانانی که دوست دارند این شغل جذاب را تجربه کنند می‌گوید: «من فارغ‌التحصیل رشته جهانگردی و هتلداری هستم و سال‌های اول به شکل نیمه وقت با عنوان تورلیدر در آژانس‌های مسافرتی کار می‌کردم اما جذابیت این کار باعث شد که تمام وقت در این کار مشغول شوم. ارتباطات مردمی، اطلاعات گردشگری بالا، داشتن اطلاعات تاریخی، جغرافیایی و مردم شناسی از ویژگی‌های یک تورلیدر است که با چاشنی جوانی می‌تواند در این حرفه موفق باشد.»
ایام تعطیل و روزهای پایانی سال بازار تورهای یک روزه داغ می‌شود و یک تورلیدر حرفهای می‌تواند با یک برنامه‌ریزی مناسب سفر خوش و پرخاطره‌ای برای مسافرانش رقم بزند: «یک تورلیدر باید مدیریت بالایی داشته باشد و بتواند در مواقع اورژانسی و زمانی که کارها بر اساس برنامه پیش نرفت شرایط را مدیریت کند. ما بارها با این شرایط مواجه شده‌ایم. شرایطی مانند خراب شدن ماشین، رستوران‌هایی که غذای مسافران ما را به مسافران دیگری می‌دهند یا مسافری که بدون اطلاع خانواده به سفر آمده، از جمله این شرایط است که باید آن را مدیریت کنیم.»
اگر جغرافیا و تاریخ بلد باشی اما اخلاق نداشته باشی در این حرفه نمی‌توانی دوام بیاوری. اگر هم مدیریت بلد نباشی همان روز اول عنان کار از دستت خارج می‌شود. عباس غفاری یکی از تورلیدرهایی است که با علاقه و مطالعه این حرفه را انتخاب کرده و می‌گوید اصولاً کسی که تورلیدر می‌شود باید به درس تاریخ و جغرافی علاقه داشته باشد چون در کنار مدیریت یک تور، باید بیشترین اطلاعات را در زمینه تاریخ و جغرافی به مخاطب که همان مسافرهای تور هستند داد.
او چهار سالی است که به شکل رسمی مسافران زیادی را به نقاط مختلف کشور برده و معتقد است اگر ذائقه شناس خوبی باشی می‌توانی یک سفر پرخاطره و شاد برای مسافران رقم بزنی: «کسی که می‌خواهد وارد حرفه تورلیدری شود اساساً باید عاشق تاریخ و جغرافیا باشد. باید تاریخ اقوام را مطالعه کند و با آداب و سنت اقوام مختلف ایرانی آشنایی داشته باشد. باید جذبه و مدیریت داشته باشد و صرف جوان و پرشور بودن نمی‌تواند دلیل محکمی برای تورلیدر شدن باشد. البته داشتن شور و نشاط لازمه این کار است و به همین دلیل جوان‌های زیادی به این کار علاقه‌مند هستند. برای تورهای یک روزه که مشتری‌های خاصی هم دارد از قبل برنامه‌ریزی می‌کنیم و جایی را که قرار است برویم و جایی که آنجا استراحت می‌کنیم یا غذا می‌خوریم مشخص می‌کنیم. همه چیز باید بر اساس برنامه جلو برود. مهمتر از همه شناخت ذائقه مسافران است که معمولاً در ابتدای سفر از همه می‌خواهیم خودشان را معرفی کنند و دلیل انتخاب این سفر را هم بازگو کنند. در کنار آن سعی می‌کنیم ضمن رعایت اصول اخلاقی با همه شوخی کنیم تا به این شکل سفر از خشک بودن خارج شود.
با همه مسافرها ارتباط می‌گیریم و به هر سؤالی که داشته باشند پاسخ می‌دهیم. در زمان مناسب باید اطلاعات تاریخی یا جغرافیایی مکانی را که به آنجا رفته‌ایم بازگو کنیم و این اطلاعات باید کافی باشد تا سؤالی در ذهن کسی باقی نماند. به همین دلیل کسانی که تورلیدر می‌شوند باید حسابی اهل مطالعه باشند و همه اطلاعات‌شان را به روز کنند.»
حامد قلی‌پور تورلیدر مازندرانی هم می‌گوید باید در مورد همه چیز بتوانی حرف بزنی و از درخت و سبزه و آب و هوا و مکان‌های تاریخی هر اطلاعاتی که داری بیان کنی: «نمی‌دانم و اطلاعاتی ندارم، در حرفه تورلیدی معنایی ندارد و باید نسبت به همه چیز آگاهی داشته باشید. همه اینها را می‌توان در یک جوان عاشق طبیعت و گردشگری پیدا کرد.»
او عاشق تورهای یک روزه و معرفی مکان‌های بکر و زیبای گیلان و مازندران است. از نگاه او تورلیدر شدن در کنار تجارب علمی نیاز به تجربه‌های عملی هم دارد: «جذابیت این حرفه بخصوص برای جوان‌ها باعث شده بود تا چند سال قبل کسانی وارد این کار شوند که تحصیلات‌شان هیچ ارتباطی با این حرفه ندارد. فارغ‌التحصیل رشته زبان و کتابداری تا مهندسی معدن همه با گذراندن کلاس‌هایی در مؤسسات آموزشی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مجوز تورلیدری می‌گرفتند اما خوشبختانه از سال گذشته معاونت گردشگری مصوب کرد که فارغ‌التحصیلان پنج رشته مدیریت جهانگردی، باستان شناسی، صنایع دستی، معماری و تاریخ می‌توانند وارد این حرفه شوند. خیلی‌ها تصور می‌کنند تورلیدر شدن یعنی گشت و گذار و خوشگذرانی، درحالی که استرس این کار خیلی بالاست و کسانی که به‌عنوان راهنمای گردشگری و طبیعت گردی فعالیت می‌کنند برخلاف مسافران بیمه نیستند. در طول سفر استرس زیادی داریم چون مسئولیت همه مسافرها با ما است و باید کاری کنیم که همه از این سفر راضی باشند.»
مسافران تورهای یک روزه و ایرانگردی از هر جنس و سنی هستند. از نوجوان 12ساله بگیر تا زن و مرد 75 ساله. کسب رضایت همه آنها تقریباً محال است زیرا نوع علایق همه متفاوت است. معمولاً کسانی که پا به سن گذاشته‌اند در طول سفر آرامش همراه با فراهم بودن همه امکانات را می‌خواهند اما جوان‌ها علاقه زیادی به سفرهای پرهیاهو و شاد دارند. امید با بیان این تفاوت‌ها از سختی کار تورلیدری در ایران می‌گوید:
«ماشین‌هایی که برای تورهای داخلی استفاده می‌شود استانداردهای لازم را ندارند درحالی که در بسیاری از کشورها ماشین‌های تور مجهز به سیستم صوتی و مترجم چند زبانه است که به خوبی خصوصیات جغرافیای محل یا تاریخچه آن را توضیح می‌دهد. همچنین در مکان‌های تاریخی معمولاً راهنمای محلی وجود دارد که وظیفه توضیحات و معرفی آن مکان را برعهده دارد اما در ایران تورلیدر باید همه این کارها را خودش انجام دهد و گاهی اوقات هم راهنمای محلی همکاری نمی‌کند. به همین دلیل کسی که علاقه‌مند است وارد حرفه تورلیدری شود باید اطلاعات خودش را در زمینه‌های مختلف به روز‌رسانی کند.
درآمد تورلیدرها هم متفاوت است و معمولاً تورلیدرهای باتجربه برای تورهای یک روزه بین 200 تا 250 هزار تومان و تازه کارها بین 150 تا 200 هزار تومان دستمزد می‌گیرند. بهترین لحظه برای ما وقتی است که در پایان سفر مسافران با لبخند و بیان این جمله که خیلی خوش گذشت از ما خداحافظی می‌کنند.»
عباس هم معتقد است جذاب بودن مکانی که قرار است به آن سفر داشته باشیم یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که یک تورلیدر باید در نظر بگیرد. به طور مثال بسیاری از مسافران تورهای یک روزه علاقه زیادی به طبیعت دارند و باید مسیرهایی انتخاب شود که تلفیقی از طبیعت و تاریخی باشد: «یوش بلده یکی از مکان‌های تاریخی است که می‌توان در کنار طبیعت زیبا، تاریخ، هنر و فرهنگ را هم به مسافران تور نشان داد. جوانان ما علاقه زیادی به مدیریت دارند و شاید به همین دلیل علاقه زیادی به تورلیدری دارند تا علاوه بر تفریح و سفر بتوانند گروهی را مدیریت کنند. البته این مدیریت با مسئولیت سنگینی هم همراه است و یک تورلیدر باید بتواند در شرایط بحرانی مدیریت درستی داشته باشد.»
حامد که فارغ‌التحصیل مدیریت جهانگردی است و چند سالی هم در هتل کار کرده می‌گوید: «اهل ساری هستم و با مناطق بکر و طبیعت زیبای مازندران و گیلان آشنایی کامل دارم و تورهای یک روزه طبیعت گردی در این دو استان برگزار می‌کنم. معمولاً جوانان از تورهای طبیعت‌گردی استقبال زیادی می‌کنند. این تورها با هیجان زیاد و حتی کمی ترس همراه است و خیلی از جوان‌ها عاشق تجربه کردن چنین لحظاتی هستند.
کسی که تورلیدر می‌شود باید فن بیان قوی داشته باشد و درباره درخت و خاک و چشمه و ساختمان و هرچیزی که می‌پرسند حرف بزند. در طبیعت گردی باید درباره نوع درختان و قدمت و تاریخ آنها حرف بزنی. در کنار آن باید بتوانی برای احترام گذاشتن به طبیعت فرهنگ‌سازی کنی. مثلاً در تورهای یک روزهای که برگزار می‌کنم به مسافران تأکید می‌کنم به هیچ عنوان بطری آب معدنی یا ظرف پلاستیکی همراه نیاورند و به طبیعت احترام بگذارند و زباله در آن رها نکنند. در طول سفر نباید با مسافران رفتار خشک و اداری داشت. یکی از تورهایی که خیلی از جوانان از آن استقبال می‌کنند تور یک روزه مرداب رنگی هسل در چالوس است. در این تور باید درباره نوع درختان مرداب و علت رنگی شدن مرداب در هر فصل توضیحاتی ارائه کنیم. علاوه بر آن باید به زبان انگلیسی مسلط باشید چون توریست‌های عراقی که به کشور ما می‌آیند و زیر 30 سال هستند همگی به زبان انگلیسی مسلط اند و به این زبان صحبت می‌کنند. آنها از مشتری‌های ثابت تورهای یک روزه طبیعت گردی هستند و تورلیدرها باید بتوانند به زبان انگلیسی با آنها ارتباط بگیرند.
بسیاری از گردشگران خارجی که به ایران می‌آیند و مسافر ما می‌شوند نگاه دقیق و عمیقی به فرهنگ ما دارند و ما به‌عنوان تورلیدرهای جوان باید فرهنگ و آداب و رسوم مردم کشورمان را به خوبی و به درستی نشان دهیم.»
منبع: ایران